علت صدای داخل رادیاتور شوفاژ

صدای داخل رادیاتور شوفاژ می تواند بسیار آزاردهنده باشد و نشان دهنده وجود مشکلی در سیستم گرمایش خانه باشد. این پدیده که گاهی با عناوینی مانند صدای شوفاژ یا صدای عجیب رادیاتور نیز شناخته می شود، اشکال مختلفی دارد؛ از صدای شرشر آب گرفته تا تق تق یا حتی سوت کشیدن لوله ها. خوشبختانه اکثر این صداها قابل رفع هستند و با شناخت دلایل و انجام اقدامات مناسب، می توانید دوباره از شوفاژهای خود بدون سروصدا لذت ببرید. در ادامه، به بررسی دلایل رایج صدای داخل رادیاتور شوفاژ، انواع این صداهای عجیب و روش های کاهش یا حذف آن ها می پردازیم. همچنین نکات ایمنی و نگهداری را مرور کرده و زمان مناسب برای تماس با یک متخصص را بیان می کنیم.

دلایل رایج صدای داخل رادیاتور شوفاژ

در حالت عادی شوفاژ بی صدا کار می کند و گردش آب گرم در رادیاتور صدایی ایجاد نمی کند. بنابراین شنیدن صدای غیرعادی یا صدای عجیب رادیاتور نشان می دهد که مشکلی وجود دارد. در این بخش، مهم ترین دلایل صدای شوفاژ را معرفی می کنیم:

هوای محبوس در رادیاتور یا لوله ها

یکی از شایع ترین علل ایجاد صدای شرشر آب و غرغر در شوفاژ، وجود حباب های هوا در داخل رادیاتور یا لوله ها است. هوای محبوس شده جریان آب را مختل کرده و باعث ایجاد صدای غرغر شبیه جوشیدن آب می شود. در واقع مهم ترین دلیل صدای شرشر آب شوفاژ، وجود هوا در لوله های شوفاژ است. وقتی هوای زیادی جمع شود، علاوه بر صدای داخل رادیاتور شوفاژ ممکن است بخش بالای رادیاتور سرد بماند. راه حل: هواگیری شوفاژ به صورت دوره ای برای خارج کردن هوای محبوس انجام می شود که در بخش راهکارها توضیح داده شده است.

تجمع رسوبات و لجن در سیستم

با گذشت زمان، املاح آب و خوردگی فلزات منجر به ایجاد رسوب آهک و لجن در داخل رادیاتورها و لوله ها می شود. تجمع رسوبات می تواند مسیر جریان آب را تنگ یا مسدود کند و در نتیجه صدای غیرعادی ایجاد کند. به طور مثال، انباشته شدن رسوبات زیاد در لوله ها باعث می شود آب به درستی گردش نکند و صدای تق تق یا جیرجیر از شوفاژ شنیده شود. حتی ممکن است صدایی شبیه غُل غُل کتری یا کوبیدن از سمت پکیج شنیده شود که ناشی از جوشیدن آب در اثر رسوب بستن مبدل حرارتی است. راه حل: برای حذف این صدای عجیب رادیاتور، باید رسوب گیری و شستشوی رادیاتور و مدار گرمایش انجام شود تا لوله ها تمیز شوند و آب بدون مانع جریان یابد.

نوسانات فشار آب و سرعت بالای پمپ

نوسان شدید فشار آب یا تنظیم نادرست پمپ گردش می تواند عامل دیگر صدای شوفاژ باشد. اگر فشار آب در سیستم به طور ناگهانی تغییر کند یا پمپ پکیج روی سرعت خیلی بالا تنظیم شده باشد، آب با شدت بیش از حد در رادیاتورها حرکت کرده و صدا تولید می کند. صدای سوت کشیدن یا ویبره شدید لوله ها ممکن است به همین دلیل باشد. همچنین صداهای کوبشی (چکش مانند) می توانند بر اثر ضربات حاصل از تغییر فشار ناگهانی (پدیده چکش آب) ایجاد شوند. راه حل: تنظیم صحیح فشار سیستم و سرعت پمپ گرمایش مرکزی برای کاهش این صدا ضروری است. در صورت نیاز می توان سرعت پمپ را روی درجه پایین تر قرار داد تا صدای داخل رادیاتور شوفاژ کمتر شود (هرچند گرم شدن خانه اندکی کُندتر خواهد شد).

انبساط و انقباض فلزات رادیاتور

رادیاتورها هنگام گرم شدن و سرد شدن کمی منبسط و منقبض می شوند. این تغییر حرارت می تواند باعث ایجاد صداهای تق تق یا تیک تیک خفیف شود که معمولاً طبیعی است. برای مثال، با روشن شدن شوفاژ و گرم شدن تدریجی فلز، صدای کلیک یا تق تق شنیده می شود و پس از رسیدن به دمای ثابت، صدا قطع می گردد. این صدا ناشی از حرکت جزئی فلز روی بست ها یا تماس لوله ها با دیوار و کف است. راه حل: صدای تق تق کوچک ناشی از انبساط معمولاً خطرناک نیست و به مرور که دما یکنواخت شود رفع می شود. با این حال، اطمینان از وجود فضای کافی برای حرکت جزئی لوله ها (مثلاً استفاده از بست های مناسب و روکش لاستیکی) می تواند از شدت این صدا بکاهد.

اتصالات شل یا نصب ناصحیح رادیاتور

شل بودن بست ها، پیچ ها یا لوله های متصل به رادیاتور نیز می تواند علت صدای تق تق و لرزش در شوفاژ باشد. اگر رادیاتور درست تراز و محکم نصب نشده باشد، جریان آب ممکن است ایجاد سروصدا کند. برای نمونه، در صورتی که به تازگی رادیاتور جدیدی نصب کرده اید و صداهای مختلفی می شنوید، احتمال دارد شوفاژ شما تراز نباشد و همین نصب ناصحیح باعث تولید صدا شده است. راه حل: رادیاتورها باید کاملاً水平 و ثابت روی دیوار نصب شوند تا آب به خوبی گردش کند و ارتعاش ایجاد نشود. همچنین محکم کردن پیچ ها و اتصالات شل (مانند بست های نگهدارنده لوله ها) به رفع صدای شوفاژ کمک می کند.

خرابی شیر هواگیری (تخلیه هوا)

اگر با بررسی همه موارد بالا همچنان صدای عجیب رادیاتور به گوش می رسد، ممکن است اشکال از شیر هواگیری باشد. هر رادیاتور شوفاژ یک شیر تخلیه هوا در قسمت بالایی دارد که وظیفه خروج هوای اضافی را بر عهده دارد. در صورت خرابی این شیر، ممکن است آب از آن نشت کرده و همراه با سروصدای غیرعادی باشد. نشتی یا بسته نشدن کامل شیر هواگیری علاوه بر کاهش فشار پکیج، باعث ایجاد صداهای عجیب در رادیاتورهای شوفاژ می شود. راه حل: بررسی کنید که شیر هواگیری سالم بوده و نشتی ندارد. در صورت معیوب بودن، تعویض یا تعمیر این قطعه توسط متخصص می تواند مشکل را برطرف کند.

انواع صداهای عجیب شوفاژ و معنی آن ها

صدای داخل رادیاتور شوفاژ همیشه به یک شکل نیست. در واقع صدای شوفاژ می تواند شکل های مختلفی داشته باشد که هر کدام معنی و علت متفاوتی دارند. در این بخش به متداول ترین انواع صداهای شوفاژ و علت احتمالی هر کدام اشاره می کنیم:

صدای تق تق یا ضربه زدن

صدای تق تق معمولاً به صورت ضربات پی در پی یا کلیک شنیده می شود. اگر این صدای شوفاژ خفیف و هنگام گرم شدن یا سرد شدن باشد، ناشی از انبساط و انقباض طبیعی فلز رادیاتور است و تا حدی طبیعی محسوب می شود. اما صدای تق تق بلند و مداوم می تواند نشانه وجود مشکل باشد. این صداهای ضربه مانند اغلب به شل بودن قطعات یا اتصالات و نیز وجود ذرات رسوب در سیستم اشاره دارند. همچنین تق تق شدید ممکن است از برخورد لوله به دیوار یا چارچوب های چوبی در اثر انبساط باشد که نیاز به تنظیم لوله کشی دارد. اگر صدای ضربه خیلی بلند و شبیه کوبیدن چکش باشد، ممکن است به مسئله جدی تری مثل پدیده چکش آب یا جوش آمدن آب در پکیج اشاره کند. در چنین مواردی بهتر است سیستم بازبینی شود.

صدای قل قل یا غرغر آب

صدای قل قل (غرغر کردن) آب در رادیاتور یکی از رایج ترین انواع صداهای عجیب رادیاتور است. این صدای داخل رادیاتور شوفاژ معمولاً به دلیل وجود هوا در سیستم شنیده می شود. حباب های هوای به دام افتاده هنگام حرکت در لوله ها صدایی شبیه قل قل آب جوش ایجاد می کنند. اگر متوجه شدید بخشی از رادیاتور (معمولاً قسمت بالایی) خنک تر از بقیه است و همزمان صدای غرغر می آید، تقریباً مطمئن باشید که هوا داخل آن جمع شده است. خوشبختانه صدای غرغر با هواگیری رادیاتور به سادگی برطرف می شود. به یاد داشته باشید که صدای جاری شدن آرام آب در شوفاژ تا حدی طبیعی است، اما صدای شوفاژ به صورت غرغر مداوم نشانه نیاز به هواگیری و رسیدگی است.

صدای سوت کشیدن یا صدای هیس هیس

شنیدن صدای سوت نازک یا هیس هیس از شوفاژ نیز گزارش شده است. این صدای عجیب رادیاتور معمولاً به معنای وجود جریان آب محدود شده در سیستم یا شیرهای رادیاتور است. به عنوان مثال، اگر شیر ترموستاتیک یا شیر ورودی رادیاتور نیمه باز یا مسدود باشد، آب با فشار از یک مسیر تنگ عبور کرده و صدای سوت مانند تولید می کند. گاهی وجود رسوب در شیر یا لوله نیز چنین صدایی را ایجاد می کند. همچنین در برخی سیستم ها صدای هیس ممکن است از شیر اطمینان یا شیر هواگیری خودکار پکیج شنیده شود که فشار اضافی یا هوا را تخلیه می کند. در هر صورت، سوت زدن شوفاژ علامت خوبی نیست و نشان دهنده این است که آب به درستی در گردش نیست. بهتر است شیرهای رادیاتور را کاملاً باز کرده و انسدادهای احتمالی را برطرف کنید. اگر صدای سوت ادامه داشت، ممکن است نیاز به بررسی فشار پکیج یا تمیز کردن سیستم توسط متخصص باشد.

روش های کاهش یا رفع صدای شوفاژ

پس از شناسایی علت صدای داخل رادیاتور شوفاژ، نوبت به اقدام برای رفع آن می رسد. در ادامه، موثرترین راهکارهای حذف صدای شوفاژ را توضیح می دهیم. توجه کنید که برخی از این اقدامات را خودتان می توانید انجام دهید و برخی نیاز به تخصص دارند. همیشه نکات ایمنی را رعایت کنید و در صورت عدم اطمینان، از یک تکنسین ماهر کمک بگیرید.

هواگیری منظم رادیاتورها

هواگیری دوره ای شوفاژها مهم ترین اقدام برای جلوگیری از صدای غرغر و شرشر آب در آن ها است. توصیه می شود حداقل سالی یک بار (ترجیحاً قبل از شروع فصل سرما) تمام رادیاتورهای منزل را هواگیری کنید. با این کار، هوای محبوس که عامل صدای عجیب رادیاتور است خارج شده و رادیاتور بازده حرارتی بهتری خواهد داشت. برای هواگیری، ابتدا پکیج یا سیستم گرمایش را خاموش کنید و صبر کنید رادیاتورها کاملاً خنک شوند. سپس با استفاده از آچار هواگیری (یا پیچ گوشتی دوسو)، پیچ هواگیری بالای هر رادیاتور را به آرامی باز کنید تا هوای داخل آن خارج شود. خروج تدریجی هوا همراه با کمی آب (چکه کردن آب) طبیعی است، بنابراین یک ظرف یا پارچه زیر شیر هواگیری بگیرید. پس از خروج کامل هوا، وقتی فقط آب بیرون آمد، پیچ هواگیری را ببندید. با این روش ساده، صدای شوفاژ ناشی از هوا کاملاً برطرف می شود.

رسوب گیری و شستشوی سیستم گرمایش

وجود رسوب و لجن در مدار گرمایش نه تنها باعث افت کارایی گرمادهی می شود، بلکه منجر به صداهای ناهنجار در شوفاژ نیز خواهد شد. بنابراین هر چند سال یک بار باید به فکر رسوب زدایی سیستم باشید. برای این کار می توان از تکنسین های متخصص کمک گرفت تا رادیاتورها و مبدل های پکیج را اسیدشویی یا شستشو دهند. در صورت امکان، شستشوی هر رادیاتور به صورت جداگانه و همچنین شستشوی کل مدار (اصطلاحاً پاورفلاش) انجام می شود تا تمام رسوبات خارج گردد. اگر دسترسی به متخصص ندارید، حداقل می توانید با رعایت موارد ایمنی، آب رادیاتور را تخلیه کنید: شیر ورودی و خروجی رادیاتور را ببندید، ظرفی زیر شیر تخلیه پایین رادیاتور قرار دهید و آن را باز کنید تا آب آلوده و رسوبات خارج شوند. پس از اتمام، شیرها را ببندید و سیستم را مجدداً از آب تازه پرکنید. مزیت رسوب گیری این است که پس از انجام آن، مسیر آب باز شده و صدای داخل رادیاتور شوفاژ از بین می رود. همچنین بازده حرارتی سیستم تا حد زیادی بالا می رود و خانه سریع تر و یکنواخت تر گرم می شود.

تنظیم فشار و بررسی شیرهای رادیاتور

فشار مناسب سیستم گرمایش (معمولاً بین 1 تا 1.5 بار در حالت سرد) را بررسی کنید. پایین بودن بیش از حد فشار می تواند باعث ورود هوا به سیستم و ایجاد صدا شود و از طرفی فشار بسیار بالا یا نوسانات آن نیز منجر به صدای تق تق و سوت کشیدن خواهد شد. در صورت مشاهده نوسان غیرعادی فشار پکیج، با یک متخصص جهت تنظیم فشار یا بررسی منبع انبساط تماس بگیرید. همچنین تمام شیرهای رادیاتور (شیرهای رفت و برگشت و شیر ترموستاتیک) را بازدید کنید. اطمینان حاصل کنید که این شیرها کاملاً باز و سالم باشند. یک شیر نیمه باز یا معیوب می تواند جریان آب را محدود کرده و صدای سوت یا خش خش ایجاد کند. اگر صدای سوت از یک رادیاتور می آید، ابتدا شیرهای آن را کاملاً باز کنید. گاهی تنظیم زاویه شیر ترموستاتیک روی درجه بالاتر، صدای شوفاژ را کم می کند. چنانچه مشکل رفع نشد، ممکن است شیر مورد نظر رسوب گرفته باشد که نیاز به تعویض یا تمیزکاری دارد.

محکم کردن اتصالات و تراز کردن رادیاتور

به اتصالات و نصب رادیاتور توجه کنید. رادیاتوری که اندکی لق باشد یا تراز نباشد، در حین کار ممکن است لرزش و صدا ایجاد کند. پیچ های نگهدارنده رادیاتور را بررسی و در صورت شل بودن سفت کنید. مطمئن شوید رادیاتور به طور کامل تراز است؛ برای این کار می توانید از تراز حباب دار استفاده کنید و در صورت نیاز با تنظیم پایه ها یا براکت های دیواری، رادیاتور را تراز نمایید. همچنین بست های نگه دارنده لوله های شوفاژ را بازدید کنید. اگر لوله ها در مسیر خود (مثلاً محل عبور از دیوار یا کف) فضای کافی برای انبساط نداشته باشند یا محکم مهار نشده باشند، می توانند حین گرم و سرد شدن تق تق کنند. قرار دادن یک روکش لاستیکی یا نوار تفلون در محل اتصال لوله با بست می تواند از اصطکاک مستقیم فلز و ایجاد صدا جلوگیری کند. با این اقدامات ساده، بسیاری از لرزش ها و صداهای مکانیکی شوفاژ برطرف خواهد شد.

سرویس دوره ای و نگهداری پیشگیرانه

همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. برای اطمینان از عملکرد بی صدای سیستم گرمایش، سرویس سالیانه شوفاژ و پکیج را در برنامه خود قرار دهید. یک تکنسین ماهر می تواند پیش از شروع فصل سرما، رادیاتورها و پکیج شما را بازبینی کند، هواگیری انجام دهد، پمپ و شیرها را تنظیم کند و در صورت نیاز قطعات معیوب را تعویض نماید. این چکاپ سالانه باعث می شود مشکلات پنهان (مانند رسوب گرفتن مبدل یا نشتی های جزئی) زودهنگام شناسایی و رفع شوند و از بروز صداهای عجیب و هزینه های سنگین بعدی جلوگیری گردد. همچنین فیلتر ورودی آب پکیج را تمیز نگه دارید تا ذرات معلق وارد مدار نشوند. با نگهداری مناسب، شوفاژهای شما سال ها بی صدا و کارآمد کار خواهند کرد.

نکات ایمنی در رفع صدای شوفاژ و استفاده از رادیاتور

رفع مشکلات صدای داخل رادیاتور شوفاژ اگرچه اغلب ساده است، اما مستلزم رعایت نکات ایمنی زیر می باشد:

• خاموش کردن سیستم و خنک کردن آن: پیش از هرگونه اقدام (هواگیری، باز کردن شیر یا هر تعمیر)، پکیج یا موتورخانه را خاموش کنید و صبر کنید آب داخل رادیاتورها خنک شود. این کار خطر سوختن دست با آب داغ را به حداقل می رساند. هرگز در حالی که رادیاتور داغ است اقدام به هواگیری یا باز کردن اتصالات نکنید.

• استفاده از ابزار مناسب: برای هواگیری از آچار مخصوص یا پیچ گوشتی مناسب استفاده کنید تا به شیر هواگیری آسیب نزنید. برای سفت کردن پیچ ها نیز آچار مناسب همان اندازه را به کار ببرید. استفاده از ابزار نامناسب ممکن است باعث بریدگی لبه پیچ ها یا شکستگی شیرها شود.

• استفاده از دستکش و حفاظت چشم: در هنگام کار روی شوفاژ دستکش کار بپوشید. هنگام هواگیری یا تخلیه آب، بهتر است یک عینک ایمنی ساده به چشم داشته باشید تا در صورت پاشیدن آب آلوده یا زنگ زده، چشمانتان محافظت شود.

• اطمینان از تخلیه کامل فشار: قبل از باز کردن هر بخش از سیستم (مثلاً باز کردن درپوش هواگیری یا شیلنگ تخلیه)، مطمئن شوید فشار اضافی در مدار نیست. اگر پکیج شما شیر اطمینان دارد، می توانید با کشیدن اهرم آن، اندکی فشار را تخلیه کنید. البته راه بهتر این است که صبر کنید سیستم کاملاً سرد و فشار متعادل شود.

• عدم دستکاری قسمت های حساس پکیج: اگر مشکل از بخش هایی مثل پمپ، مبدل حرارتی یا برد الکترونیک پکیج است که باعث صدا شده، خودسرانه اقدام نکنید. این قسمتها نیاز به تخصص برق و مکانیک دارند. دخالت غیرتخصصی می تواند خطرساز باشد یا گارانتی دستگاه را باطل کند. در این شرایط، تماس با سرویسکار مجرب بهترین اقدام است.

با رعایت نکات ایمنی فوق، می توانید با اطمینان خاطر نسبت به هواگیری یا اقدامات ساده رفع صدای شوفاژ اقدام کنید و از خطرات احتمالی دوری کنید.

چه زمانی با یک متخصص تماس بگیریم؟

اگر با وجود انجام موارد فوق همچنان صدای عجیب رادیاتور به گوش می رسد یا نسبت به رفع آن اطمینان ندارید، زمان آن است که از یک متخصص کمک بگیرید. در شرایط زیر حتماً با تعمیرکار حرفه ای تماس بگیرید:

• ادامه صدا پس از هواگیری و رسوب گیری: اگر پس از هواگیری رادیاتورها و حتی شستشوی اولیه، باز هم صدای داخل رادیاتور شوفاژ قطع نشده است و مثلاً صدای تق تق یا سوت ادامه دارد، مشکل ممکن است عمقی تر باشد و نیاز به عیب یابی تخصصی داشته باشد. یک تکنسین مجرب با ابزارهای تخصصی می تواند علت دقیق صدا را شناسایی کرده و برطرف کند.

• صدای خیلی بلند یا غیرمعمول: در صورت شنیدن صدای بسیار بلند، انفجارمانند یا هر صدای غیرمعمول دیگر (مانند صدای چکش شدید، جیرجیر ممتد یا ترکیب چند صدا) که با روش های ساده برطرف نشده، بهتر است سیستم را خاموش کنید و از یک کارشناس بخواهید آن را بررسی کند. برخی صداهای شدید می توانند نشان دهنده مشکلات جدی در پکیج یا لوله کشی باشند که نیاز به تعمیر فوری دارند.

• نشتی آب یا کاهش فشار: اگر همراه با صدای شوفاژ متوجه نشتی آب از هر قسمت (رادیاتور، شیرها یا زیر پکیج) شدید و فشار سیستم هم افت می کند، از دستکاری بیشتر بپرهیزید و با سرویسکار تماس بگیرید. نشتی می تواند باعث ورود هوا و ایجاد صدای بیشتر شود و همچنین ممکن است خطر آب گرفتگی یا آسیب به دستگاه را در پی داشته باشد.

• عدم آشنایی با سیستم: در صورتی که با سازوکار شوفاژ آشنایی ندارید یا ابزار لازم را ندارید، بهتر است ریسک نکنید. مثلاً هواگیری برخی شوفاژهای قدیمی یا سیستم های مرکزی ممکن است پیچیده باشد. در چنین مواقعی برای جلوگیری از آسیب رساندن به خود یا سیستم، کمک گرفتن از متخصص عاقلانه تر است.

در نهایت، به یاد داشته باشید که هرچند بیشتر صداهای شوفاژ خطر فوری ندارند و قابل حل هستند، اما نادیده گرفتن طولانی مدت آن ها می تواند به مشکلات بزرگ تری منجر شود. یک تعمیرکار حرفه ای شوفاژ با تجربه خود سریع تر علت را می یابد و خیال شما را از بابت رفع اصولی مشکل راحت می کند.

زودکمک به عنوان یک سامانه خدمات فنی سریع و مطمئن، با تیمی از متخصصین باتجربه آماده رفع انواع مشکلات شوفاژ و پکیج در منزل شما است. شما می توانید برای برطرف کردن سروصدای شوفاژ خود با شماره 1662 (خدمات زودکمک) تماس بگیرید و از مشاوره و حضور سریع کارشناسان بهره مند شوید. تیم زودکمک در کوتاه ترین زمان ممکن مشکل صدای شوفاژ شما را عیب یابی و رفع خواهند کرد تا دوباره از گرمای دلنشین منزلتان در سکوت و آرامش لذت ببرید.